Zapraszamy do zapoznania się z regulaminem organizacji konkursów przedmiotowych dla uczniów szkół podstawowych województwa zachodniopomorskiego w roku szkolnym 2019/2020.

Poniżej znajdziecie Państwo wymagany zakres wiedzy i umiejętności z poszczególnych przedmiotów .

ZAKRES WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI WYMAGANY NA KONKURS JĘZYKA POLSKIEGO DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH  W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM W ROKU SZKOLNYM 2019/2020

Na wszystkich etapach eliminacji konkursowych uczestnicy powinni wykazać się wiadomościami i umiejętnościami opisanymi w wymaganiach ogólnych i szczegółowych podstawy programowej kształcenia ogólnego w części dotyczącej przedmiotu język polski w II etapie edukacyjnym zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej […] (Dz. U. z 2017 r ., poz. 356).

Ponadto wymagania ogólne konkursu obejmują wiadomości i umiejętności zintegrowane z treściami nauczania języka polskiego z pokrewnymi zagadnieniami z innych przedmiotów przewidzianych w edukacji na poziomie szkoły podstawowej, określonych w wyżej wymienionym rozporządzeniu.

Na wszystkich etapach konkursu uczeń powinien wykazać się wiedzą i umiejętnościami w zakresie:

1. pogłębionej interpretacji tekstów kultury (samodzielnego stawiania tez interpretacyjnych, także w interpretacji porównawczej i dowodzenia ich na podstawie przesłanek zawartych w tekście, wykorzystywania w interpretacji kontekstów, w tym kontekstu historycznoliterackiego, biograficznego i filozoficznego, dostrzegania w czytanych utworach cech charakterystycznych dla określonego rodzaju i gatunku literackiego);

2. odkrywania sensów dosłownych, przenośnych i symbolicznych; odróżnianie prawdy od fikcji, opinii od faktów, informacji od komentarza;

3. pogłębionej analizy tekstów kultury (posługiwania się w omówieniu podanych dzieł literackich poznanymi pojęciami z zakresu teorii literatury w sposób precyzyjny i funkcjonalny, wskazywania środków stylistycznych i ich funkcji w tekście, wykorzystywania analizy do interpretacji tekstów kultury);

4. podejmowania dyskursu porównawczego (rozpoznawania zasady zestawienia tekstów, opisywania sposobu funkcjonowania uniwersalnych mitów, symboli, wątków, motywów i toposów w poszczególnych tekstach kultury);

5. tworzenia własnych tekstów na temat, ze świadomością celu i adresata, poprawnych pod względem językowo-stylistycznym oraz z dbałością o poprawność ortograficzną i interpunkcyjną, w formie krótszej: (zaproszenie, życzenie, ogłoszenie, zawiadomienie, reklama, notatka regulamin, przepis, instrukcja, dedykacja) oraz dłuższej: (list prywatny i oficjalny, opowiadanie twórcze i odtwórcze, opis sytuacji i przeżyć wewnętrznych, charakterystyka, dziennik i pamiętnik pisane z perspektywy własnej lub bohatera literackiego, recenzja, rozprawka, sprawozdanie);

6. dokonywania różnorodnych działań na cudzym tekście (np.: streszczanie, parafra-zowanie, sporządzanie notatki);

7. funkcjonalnego wykorzystania wiedzy o języku (w tym dostrzegania różnic językowych wynikających ze zmian historycznych);

8. znajomością tekstów lektur obowiązkowych:

a. dla etapu szkolnego dla klas IV-VI

b. dla etapu rejonowego i wojewódzkiego dla klas VII-VIII oraz wskazanych w spisie lektur dla odpowiedniej części konkursu.

TEKSTY KULTURY OBOWIĄZUJĄCE NA II I III ETAPIE KONKURSU

• Esej Alberta Camusa Mit Syzyfa http://www.3lo.gorzow.pl/images/articles/mit_syzyfa.pdf

• Film Avatar, reż James Cameron (2009)

• Jan Parandowski, Mitologia, (część I Grecja, rozdziały: Narodziny świata, Bogowie olimpijscy, Bogowie światła i powietrza, Bogowie ziemscy, Królestwo morza, Królestwo piekieł, Bóstwa doli i spraw ludzkich, Bohaterowie) w tym mit o Syzyfie i o Orfeuszu

• Biografia i autobiografia wybranego twórcy kultury, np. Mollie Gillen, Maud z Wyspy Księcia Edwarda, Warszawa 1994

• Ryszard Kapuściński, Heban, Warszawa 2018

LITERATURA POMOCNICZA

1. Maria Nagajowa, Sztuka dobrego pisania i mówienia, Warszawa: Wydawnictwo Oświata, 2003

2. Zofia Anna Kłakówna, Krzysztof Wiatr, Nowa sztuka pisania. Klasy 4-6 szkoły podstawowej,
   Wydawnictwo Edukacyjne, Kraków 2006

3. Janusz Bąk, Słownictwo i frazeologia w ćwiczeniach, Wydawnictwo Piątek Trzynastego, Łódź 2015

4. Anna Częścik, Józef Częścik, Gramatyka, co z głowy nie umyka, Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2008;

5. Anna Częścik, Józef Częścik, Interpunkcja, czyli przestankowanie, co w głowie zostanie, Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2011

6. Jan Miodek, Ojczyzna polszczyzna dla uczniów, Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, Gdańsk 1996

7. Władysław Kopaliński, Słownik symboli, Warszawa 1990.

8. Władysław Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 1985.

9. Podręczny słownik terminów literackich, red. Janusz Sławiński, Warszawa 1996.

ZAKRES WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI WYMAGANY NA KONKURS MATEMATYCZNY DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH  W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM W ROKU SZKOLNYM 2019/2020

Etap szkolny

Od uczestników na etapie eliminacji szkolnych wymagamy wiedzy i umiejętności, rozumienia i stosowania pojęć z zakresu wyłącznie podstawy programowej.

Etap rejonowy

I. Zakres wiedzy

Od uczestników na etapie eliminacji rejonowych wymagamy wiedzy i umiejętności, rozumienia i stosowania pojęć z zakresu:

1. Zbiór liczb rzeczywistych i jego podzbiory.

2. Działania w zbiorze liczb rzeczywistych. Własności działań. Obliczenia procentowe. Elementy teorii podzielności.

3. Oś liczbowa. Zaznaczanie liczb rzeczywistych na osi liczbowej. Systemy liczbowe.

4. Pojęcie zbioru, symbol przynależności do zbioru. Działania na zbiorach. Przedziały liczbowe.

5. Zapisywanie i przekształcanie wyrażeń algebraicznych oraz obliczanie ich wartości liczbowych. Równania pierwszego stopnia z jedną niewiadomą.

6. Proporcjonalność prosta, ilustracja graficzna proporcjonalności.

7. Wartość bezwzględna liczby rzeczywistej.

8. Odczytywanie i interpretowanie danych z tabel, diagramów i wykresów. Przedstawianie danych w postaci tabel, diagramów, wykresów. Średnia arytmetyczna.

9. Układy równań pierwszego stopnia z dwiema niewiadomymi

10. Wielokąty i ich własności. Obliczanie obwodów i pól wielokątów, w tym wielokątów foremnych wpisanych w okrąg i opisanych na okręgu.

11. Okrąg i koło. Kąt wpisany, środkowy. Pole koła i długość okręgu. Pole wycinka kołowego i długość łuku okręgu.

12. Kąt, porównywanie i mierzenie kątów, rodzaje kątów.

13. Przekształcenia geometryczne: symetria osiowa i środkowa. Figury osiowo i środkowo symetryczne.

14. Wyznaczanie współrzędnych obrazów punktów w symetrii osiowej i środkowej.

15. Konstrukcje geometryczne, proste prostopadłe i równoległe, symetralna odcinka, dwusieczna kąta.

16. Graniastosłup, ostrosłup, – własności, siatki, pola powierzchni i objętości.

17. Twierdzenie Pitagorasa i twierdzenie o dwusiecznej kąta wewnętrznego w trójkącie oraz ich zastosowanie w rozwiązywaniu zadań z planimetrii i stereometrii.

18. Podobieństwo figur płaskich i przestrzennych, skala podobieństwa.

19. Reguła mnożenia i dodawania. Proste doświadczenia losowe. Obliczanie prawdopodobieństw zdarzeń losowych na podstawie definicji klasycznej i za pomocą drzewa stochastycznego.

Etap wojewódzki

I. Zakres wiedzy

Zadania konkursowe na etapie eliminacji wojewódzkich obejmować będą treści obowiązujące na etapie rejonowym oraz dodatkowo:

1. Usuwanie niewymierności z mianownika.

2. Wzory skróconego mnożenia dla kwadratów.

3. Przykłady równań, nierówności, układów równań i układów nierówności nieliniowych.

4. Okrąg wpisany w trójkąt i opisany na trójkącie, własności okręgu wpisanego w trójkąt i okręgu opisanego na trójkącie.

5. Własności trójkąta prostokątnego dla kątów 30⁰, 45⁰, 60⁰ i ich zastosowanie w zadaniach z planimetrii i stereometrii.

6. Wzajemne położenie dwóch okręgów.

7. Przekroje brył płaszczyznami.

II. Umiejętności

Od uczestników konkursu oczekujemy uniwersalnych umiejętności umożliwiających wykorzystanie wiedzy matematycznej do rozwiązywania różnego rodzaju problemów, w tym:

• sprawnego posługiwania się rachunkiem pamięciowym,

• swobodnego posługiwania się wiedzą teoretyczną w rozwiązywaniu zadań,

• biegłego posługiwania się językiem symboli i wyrażeń algebraicznych,

• umiejętności matematyzowania problemów opisanych językiem potocznym,

• umiejętności wykorzystywania pojęć z różnych działów matematyki w rozwiązywaniu złożonych zadań,

• umiejętności stosowania technik twórczego rozwiązywania problemów,

• umiejętności stawiania i dowodzenia hipotez,

• krytycyzmu w podejściu do uzyskanych rezultatów.

III. Literatura

Podręczniki szkolne, zeszyty ćwiczeń, zbiory zadań, przewodniki metodyczne oraz inne materiały pomocnicze dopuszczone do użytku szkolnego przez MEN, również literatura wspierająca np.:

1. Bobiński Z., Nodzyński P. (red.), Liga zadaniowa. Zbiór zadań dla uczniów zainteresowanych matematyką., Bydgoszcz (1994), Agencja Wydawniczo — Reklamowa „Czarny Kruk”.
2. Encyklopedia szkolna. Matematyka., Warszawa (1997), WSiP.
3. Jeleński S., Śladami Pitagorasa, Warszawa (1988), WSiP.
4. Matematyka z wesołym kangurem., Toruń (2004), Wydawnictwo „Aksjomat”.
5. Pawłowski H., Olimpiady i konkursy matematyczne. Zadania dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów., Toruń (2002), Oficyna Wydawnicza „Tutor”.
6. Pawłowski H., Tomalczyk W., Zadania z matematyki dla olimpijczyków- gimnazjalistów i licealistów., Toruń (2000), Oficyna Wydawnicza „Tutor”.
7. Russell K., Carter P., Łamigłówki liczbowe., Gdańsk (1995), Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe.
8. Elsner T., Konkursy matematyczne dla gimnazjalistów., Wrocław (2004), Wydawnictwo „Łowcy Talentów- Jersz”.

ZAKRES WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI  WYMAGANY NA KONKURS JĘZYKA ANGIELSKIEGO DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM W ROKU SZKOLNYM 2019/2020

Celem konkursu jest sprawdzenie wszechstronnej wiedzy i umiejętności językowych uczniów szkół podstawowych.

Zakres wiedzy i umiejętności są zgodne z treściami nauczania podstawy programowej dla szkoły podstawowej (rozporządzenie MEN z dnia 23 grudnia 2008 r. – Dz.U. 2009 Nr 4, poz.17).  

ZAKRES WIEDZY      

Od uczestników konkursu oczekuje się wiedzy i umiejętności posługiwania się językiem angielskim w zakresie następujących zagadnień tematycznych:

• człowiek (dane personalne, wygląd zewnętrzny, uczucia i emocje, umiejętności i zainteresowania, cechy charakteru, okresy życia, rzeczy osobiste);
• miejsce zamieszkania (typy domów, pomieszczenia i wyposażenie domu, dom i jego okolica, prace domowe);
• edukacja (przedmioty nauczania, przybory szkolne, oceny szkolne, szkoła i jej pomieszczenia, życie szkoły, zajęcia pozalekcyjne, uczenie się);
• praca (popularne zawody i związane z nimi czynności i obowiązki, miejsce pracy, wybór zawodu);
• życie rodzinne i towarzyskie (członkowie rodziny, koledzy, przyjaciele, czynności życia codziennego, formy spędzania czasu wolnego, styl życia, święta i uroczystości, konflikty i problemy);
• żywienie (artykuły spożywcze, posiłki i ich przygotowanie, ilość i opakowania, nawyki żywieniowe);
• zakupy i usługi (rodzaje sklepów, towary i ich cechy, sprzedawanie i kupowanie, korzystanie z usług, środki płatnicze);
• podróżowanie i turystyka (środki transportu i korzystanie z nich, kierunki świata i orientacja w terenie, wakacje);
• kultura (święta, obrzędy, tradycje i zwyczaje, twórcy i ich dzieła, dziedziny kultury, uczestnictwo w kulturze);
• sport (dyscypliny sportu, sprzęt sportowy, uprawianie sportu, imprezy sportowe);
• zdrowie (samopoczucie, higiena codzienna, tryb życia, części ciała, choroby i objawy, urazy, kontuzje, leczenie);
• świat przyrody (pogoda, rośliny i zwierzęta, krajobraz, zjawiska naturalne, zagrożenie i ochrona środowiska naturalnego);
• nauka i technika (odkrycia naukowe, wynalazki, korzystanie z podstawowych urządzeń technicznych i technologii informacyjno-komunikacyjnej);
• życie społeczne (wydarzenia i zjawiska społeczne, formy rządów, przestępczość).

REALIOZNAWSTWO*

Od uczestników konkursu oczekuje się:

• wiedzy ogólnej na temat wybranych krajów anglojęzycznych tj. Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, Stany Zjednoczone Ameryki Północnej,
• znajomości popularnych angielskich przysłów i powiedzeń.

UMIEJĘTNOŚCI

 W zakresie rozumienia tekstu pisanego od uczestników wymagana jest umiejętność:

• określania głównej myśl tekstu lub fragmentu tekstu;
• określania intencji nadawcy/autora tekstu;
• określania kontekstu wypowiedzi (np. nadawcy, odbiorcy, formy tekstu, czasu, miejsca, sytuacji);
• znajdowania w tekście określonych informacji;
• rozpoznawania związku między poszczególnymi częściami tekstu;
• układania informacji w określonym porządku;
• rozróżniania formalnego i nieformalnego stylu tekstu.

W zakresie umiejętności reagowania językowego od uczestników wymagane jest:

• właściwe reagowanie językowe w określonych kontekstach sytuacyjnych
• rozpoznawanie i poprawne stosowanie struktur leksykalno-gramatycznych niezbędnych do skutecznej komunikacji

W zakresie umiejętności posługiwania się językiem pisanym wymagane jest:

• poprawne formułowanie wypowiedzi pisemnych (opis osoby lub miejsca,
  e-mail, zaproszenie, list prywatny).

ZAKRES MATERIAŁU GRAMATYCZNEGO

CZASOWNIK

• Bezokolicznik i formy osobowe, np. to work, works.
• Czasowniki posiłkowe, np. be, do, have.
• Czasowniki modalne:
• can, np. I can dance. My mother can’t drive a car. You can’t watch this film.

Can you help me?

• could, np. Could you help me? I couldn’t visit you yesterday.
• must, np. I must finish it today. You mustn’t ride a bike here.
• should, np. You should learn more. Where should I put the shopping?
• will, np. Will you do it for me?
• have to, np. He has to go to the dentist.
• may, np. May I help you?
• need, np. I needn’t have done it.
• Tryb rozkazujący, np. Open your books! Don’t walk on the grass!
• Czasowniki regularne i nieregularne, np. live – lived – lived; go – went – gone.
• Imiesłów czynny, np. a girl wearing a blue T-shirt.
• Czasowniki wyrażające uczucia, emocje, upodobania, chęci, np. like, would like to, enjoy, hate, let’s.
• Czasowniki złożone (phrasal verbs), np. get up, look after, take off.
• Czasy gramatyczne:
• Present Simple, np. I get up at seven o’clock. The film starts at 8 p.m.
• Present Continuous, np. She is reading a book at the moment. What are you
• doing tomorrow?
• Present Perfect, np. I have never travelled to Mexico. Have you done your homework?
• Past Perfect, np. I had eaten breakfast before I left home.
• Past Simple, np. I went to the cinema yesterday. My mum saw you two days ago.
• Past Continuous, np. I was reading a book when the telephone rang.
• Future Simple, np. I will go to the shop. I hope you’ll get better.
• Present Perfect Continuous, np. I’ve been reading this book for half an hour now.*
• Future Perfect, np. I will have finished my assignment by next Tuesday.*
• Konstrukcja “be going to”, np. He’s going to buy a new computer.

RZECZOWNIK

• Nazwy rzeczy policzalnych i niepoliczalnych, np. a desk, water, money.
• Liczba mnoga regularna i nieregularna, np. room – rooms, box – boxes, child –children.
• Sposoby wyrażania posiadania i przynależności, np. Kate’s notebook, the photo of my sister.

OKREŚLNIKI ILOŚCIOWE

• Określniki typu (a) little, (a) few.

PRZEDIMEK

• Przedimek, np. a dog, an apple, the sun, breakfast.

PRZYMIOTNIK

• Stopniowanie regularne i nieregularne używane do porównań w stopniu równym, wyższym i najwyższym, np. cold – colder – the coldest, beautiful – more beautiful – the most beautiful, good – better – the best.
• Kolejność przymiotników.
• Przymiotniki dzierżawcze, np. my, her, their.

PRZYSŁÓWEK

• Stopniowanie regularne i nieregularne, np. elegantly – more elegantly – the most elegantly, badly – worse – the worst.
• Tworzenie przysłówka z przymiotnika, np. slow – slowly, good – well.
• Przysłówki sposobu, częstotliwości, np. He usually comes late. Speak slowly.

ZAIMEK

• Zaimki osobowe, np. I, me, they, them.
• Zaimki dzierżawcze, np. mine, yours.
• Zaimki wskazujące, np. this, these.
• Zaimki pytające, np. who, how, why, which.
• Zaimki względne, np. who, which, that.
• Zaimki nieokreślone, np. some, any, much, many, no.
• Zaimki one/ones w zdaniach typu: I will take the blue one/ones.

LICZEBNIK

• Liczebniki główne, np. one, a hundred.
• Liczebniki porządkowe, np. first, 25th.

PRZYIMEK

• Przyimki z określeniami miejsca, kierunku, odległości, np. next to the shop, on the left, in the north.
• Przyimki z określeniami czasu, np. on Saturday, in the morning, at 7 a.m.
• Przyimki z określeniami sposobu, np. by car.
• Przyimki po niektórych czasownikach i przymiotnikach, np. wait for, interested in.

SPÓJNIK

• Spójniki, np. and, or, because, when, before, so, after

SKŁADNIA

• Zdania twierdzące, przeczące i pytające w czasach: Present Simple, Present Continuous, Present Perfect, Past Simple, Past Perfect, Future Simple, Present Perfect Continuous*, Future Perfect*
• Zdania rozkazujące, np. Come here! Don’t close the door! Let me go!
• Zdania z podmiotem it, np. It is cold today.
• Zdania z podmiotem there, np. There is a new stadium in my town. There were many people in the park.
• Zdania z dwoma dopełnieniami, np. Give me some water.
• Zdania współrzędnie złożone, np. My brother lives in a big city and I live in the country.
• Zdania podrzędnie złożone, np. He is sad because he lost his mobile. I know where they are. She went to the shop to buy a present for her friend.
• Konstrukcje bezokolicznikowe i gerundialne, np. It’s nice to meet you. He likes listening to music. I’m good at swimming.
• Zdania wykrzyknikowe, np. What a surprise!
• Pytania pośrednie np. Can you tell me where the bathroom is? Do you know how to spell her name?
• Mowa zależna.
• Strona bierna.
• Strona bierna z bezokolicznikiem.*
• Zdania warunkowe (typ 0, 1, 2).
• Zdania warunkowe (typ 3, mieszane)*
• Konstrukcja z wish i if only*
• Forma kauzatywna*
• Pytania rozłączne (question tags)*
• Inwersja stylistyczna*

LITERATURA

• Podręczniki i repetytoria do nauczania języka angielskiego dla szkół podstawowych, dopuszczone do użytku przez MEN.
• Murphy Raymond, English Grammar in Use Fourth Edition, 2012, Cambridge University Press.
• Virginia Evans, FCE Use of English 1, 2008, Express Publishing
• Malcolm Mann, Steve Taylore-Knowles, Destination B2: Grammar and Vocabulary, 2013, MacMillan
• Michael Vince, First Certificate Language Practice, 2003, MacMillan
• Malcolm Mann, Steve Taylore-Knowles, Destination C1 & C2: Grammar and Vocabulary, 2012, MacMillan.*
• Virginia Evans, CPE Use of English 1, 2002, Express Publishing.*
• Felicity O’Dell, Michael McCarthy, English Idioms in Use – Advanced, 2010, Cambridge University Press.*
• Randee Falk, Spotlight on the USA, 1993, Oxford University Press.*
• Susan Sheerin, Jonathan Seath, Gillian White, Spotlight on Britain, 1992, Oxford University Press.*
• Newspapers: The Guardian (com), The Independent (independent.co.uk), The New York Times (nytimes.com), The Washington Post (washingtonpost.com).*

 ZAKRES WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI WYMAGANY NA KONKURS JĘZYKA NIEMIECKIEGO DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM W ROKU SZKOLNYM 2019/2020

Wiedza i umiejętności wymagane na konkursie języka niemieckiego dla uczniów szkół podstawowych województwa zachodniopomorskiego na etapie szkolnym, rejonowym i wojewódzkim odpowiadają poziomowi A2+ określonymi w Europejskim Systemie Opisu Kształcenia Językowego i są zgodne z obowiązującą podstawą programową.

• Podstawa programowa z 14 lutego 2017 dla szkoły podstawowej, wersja II.1.

• Europejski System Opisu Kształcenia Językowego, CODN, Warszawa 2003

• Europejskie portfolio językowe dla uczniów od 10 do 15 lat, CODN, Warszawa 2004

Etap szkolny

Test zawierający zadania zamknięte i otwarte, które sprawdzają wiedzę i umiejętności językowe w zakresie:

• znajomości i stosowania podstawowych środków językowych,
• reagowania językowego,
• tworzenia kilkuzdaniowej wypowiedzi pisemnej, np.: notatka, SMS, pocztówka, zaproszenie, ogłoszenie,
• czas trwania: 60 minut.

Etap rejonowy

Test zawierający zadania zamknięte, które sprawdzają wiedzę i umiejętności językowe
w zakresie:

• zrozumienia kilkuzdaniowych wypowiedzi pisemnych,
• znajomości i stosowania podstawowych środków językowych,
• reagowania językowego,
• czas trwania: 90 minut.

Etap wojewódzki

Test zawierający zadania zamknięte i otwarte, które sprawdzają wiedzę i umiejętności językowe w zakresie:

• zrozumienia kilkuzdaniowych wypowiedzi pisemnych,
• znajomości i stosowania podstawowych środków językowych,
• reagowania językowego,
• redagowania prostego tekstu pisanego, w którym uczestnik udziela podstawowych informacji na swój temat lub wyraża podziękowania (np. kartka pocztowa, list, wiadomość elektroniczna),
• czas trwania: 120 minut.

Zakres leksykalny

1. Człowiek – dane personalne, wygląd zewnętrzny, uczucia i emocje, zainteresowania

2. Dom / Miejsce zamieszkania*– miejsce zamieszkania, opis domu, pomieszczeń domu i ich wyposażenia

3. Szkoła / Edukacja* – przedmioty nauczania, przybory szkolne

4. Praca – popularne zawody

5. Życie rodzinne i towarzyskie / Życie prywatne* – członkowie rodziny, koledzy, przyjaciele, czynności życia codziennego, formy spędzania czasu wolnego

6. Żywienie – artykuły spożywcze, posiłki i ich przygotowanie

7. Zakupy i usługi – rodzaje sklepów, towary, sprzedawanie i kupowanie

8. Podróżowanie i turystyka – środki transportu, kierunki świata

9. Kultura – święta, obrzędy

10. Sport – popularne dyscypliny sportowe, sprzęt sportowy

11. Zdrowie – samopoczucie, higiena codzienna

12. Świat przyrody – pogoda, rośliny i zwierzęta, krajobraz

13. Nauka i technika* – np. odkrycia naukowe, wynalazki, podstawowe urządzenia techniczne

14. Życie społeczne* – np. wydarzenia i zjawiska społeczne

* Zakres podstawy programowej z dn. 14 lutego 2017r.

Zakres struktur gramatycznych

– na podstawie Informatora o egzaminie ósmoklasisty od roku szkolnego 2018/2019

– *dotyczy etapu wojewódzkiego

SKŁADNIA:

• zdania pojedyncze: oznajmujące, pytające i rozkazujące

• szyk wyrazów, prosty, przestawny, szyk zdania podrzędnego

• przeczenia nein, nicht, kein, i ich miejsce w zdaniu

• zdania złożone współrzędnie ze spójnikami: aber, denn, oder, und, sondern, deshalb

• zdania podrzędnie złożone ze spójnikami: dass, ob, weil, wenn

• zdania dopełnieniowe*

• zdania okolicznikowe celu: um-zu*

• zdania przydawkowe z zaimkiem względnym*

• zdania warunkowe rzeczywiste: wenn*

• zdania okolicznikowe czasu: als, wenn*

CZASOWNIK:

• formy czasowe: Präsens, Präteritum, Perfekt

• czasowniki posiłkowe sein, haben, werden*

• czasowniki nieregularne

• czasowniki zwrotne

• czasowniki rozdzielnie i nierozdzielnie złożone

• czasowniki modalne w Präsens i Präteritum

• czasownik lassen*

• strona bierna czasownika w Präsens i Präteritum

• forma imiesłowu Partizip II*

• tryb rozkazujący

• tryb przypuszczający Konjunktiv II Präteritum *

• rekcja najczęściej używanych czasowników:, np. sprechen über

PRZYMIOTNIK:

• przymiotnik jako orzecznik

• przymiotnik jako przydawka

• regularne i nieregularne stopniowanie przymiotnika

• przymiotniki utworzone od nazw miast, krajów, części świata*

• rekcja najczęściej używanych przymiotników, np. zufrieden sein mit*

ZAIMEK:

• odmiana zaimków osobowych, wskazujących, dzierżawczych

• zaimek zwrotny

• zaimki es i man

• zaimki nieokreślone alle, einige, etwas, jeder, jemand, man, niemand, alles

• zaimki pytające np. wer?, was?, wie?

• zaimki względne*

• zaimek wzajemny einander*

LICZEBNIK:

• liczebniki główne i porządkowe

PRZYSŁÓWEK:

• regularne i nieregularne stopniowanie przysłówków

• przysłówki określone czasu i miejsca, np.: morgen, bald, dann, endlich, damals, gestern, heute, hier, links, rechts

• przysłówki zaimkowe wo-, da-*

RZECZOWNIK i RODZAJNIK:

• użycie rodzajnika określonego i nieokreślonego

• użycie rodzajnika bez rodzajnika

• odmiana rzeczownika w liczbie pojedynczej i mnogiej

• odmiana imion własnych

• rzeczowniki utworzone od bezokolicznika

• rzeczowniki złożone

• rzeczowniki zdrobniałe

• rzeczowniki po określeniu miary i wagi

• rekcja rzeczowników najczęściej używanych, np. Antwort auf*

PRZYIMEK:

• przyimki z celownikiem

• przyimki z biernikiem

• przyimki z celownikiem lub biernikiem

PARTYKUŁA:

Np.: sehr, besonders, ja, eben

Zakres umiejętności językowych**

• rozumienie ogólnego sensu tekstu,

• wyszukanie szczegółowych informacji,

• rozpoznanie różnych rodzajów tekstu,

• opisywanie ludzi, przedmiotów i miejsc,

• opowiadanie o czynnościach życia codziennego,

• przedstawienie swoich upodobań uczuć,

• przedstawianie siebie i członków swojej rodziny,

• prośba o udzielenie informacji,

• udzielanie informacji na swój temat,

• wyrażenie emocji,

• wyrażenie prośby i podziękowania,

• znajomość środków leksykalno-gramatycznych,

• stosowanie środków leksykalno-gramatycznych

** różnicowanie wymagań na etapie wojewódzkim dotyczy stopnia trudności i formy zadań oraz treści tekstów na poziomie A2+/B1

Kompetencje językowe na poziomie A2+ /B1

Uczeń potrafi:

• zrozumieć wyrażenia i najczęściej używane słowa, związane ze sprawami dla niego ważnymi (np. podstawowe informacje dotyczące ucznia i jego rodziny, zakupów, miejsca i regionu zamieszkania, zatrudnienia),

• zrozumieć główny sens zawarty w krótkich, prostych komunikatach i ogłoszeniach,

• czytać bardzo krótkie, proste teksty,

• znaleźć konkretne, przewidywalne informacje w prostych tekstach dotyczących życia codziennego, takich jak ogłoszenia, reklamy, prospekty, karty dań, rozkłady jazdy,

• zrozumieć teksty składające się głównie ze słów najczęściej występujących, dotyczących życia codziennego lub zawodowego,

• posłużyć się ciągiem wyrażeń i zdań, by w prosty sposób opisać swoją rodzinę, innych ludzi, warunki życia,

• poradzić sobie w większości sytuacji, w których można się znaleźć w czasie podróży po kraju lub regionie, gdzie mówi się danym językiem,

• pisać krótkie i proste notatki lub wiadomości wynikające z doraźnych potrzeb,

Pozostałe kompetencje:

Uczeń:

• wykazuje się wiedzą o krajach, społeczeństwach i kulturach społeczności, które posługują się danym językiem obcym nowożytnym,
• stosuje strategie komunikacyjne (np. domyśla się znaczenia wyrazów z kontekstu) oraz kompensacyjne, w przypadku gdy nie zna lub nie pamięta wyrazu, stosuje zastępowanie innym wyrazem.
•  

MOJA BIBLIOTECZKA / LITERATURA  DLA UCZESTNIKÓW SZKOLNEGO, REJONOWEGO I WOJEWÓDZKIEGO ETAPU KONKURSU JĘZYKA NIEMIECKIEGO DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH 

w województwie zachodniopomorskim w roku szkolnym 2019/2020

1. Podręczniki do nauki języka niemieckiego dla uczniów szkoły podstawowej dopuszczone do użytku szkolnego przez MEN

2. Słowniki dwujęzyczne i obrazkowe

3. Strony internetowe, np:

https://www.goethe.de/ins/pl/de/spr/unt/kum/dfk.html

http://bfu.goethe.de/a2_mod_2MX5/ – ćwiczenia – certyfikaty językowe – poziom A2

www.goethe.de/ins/pl/lp/lhr/mat/fil/plindex.htm – filmy reklamowe, krótkometrażowe, fabularne, animacyjne dla dzieci

http://www.niemiecki-dla-dzieci.pl/

www.zzzebra.de – czasopismo dziecięce; rymowanki, wiersze, gry
www.disney.de – czasopismo dziecięce z bajkowymi bohaterami

https://www.schubert-verlag.de/aufgaben/arbeitsblaetter_a1_z/arbeitsblatt001-099.pdf

– karty pracy

https://www.deutsch-perfekt.com/deutsch-lesen – krótkie teksty rozwijające umiejętności w zakresie rozumienia

* – etap rejonowy i wojewódzki

ZAKRES WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI WYMAGANY OD UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH NA KONKURSIE HISTORYCZNYM

W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM W ROKU SZKOLNYM 2019/2020

Cele konkursu:

1. Popularyzowanie wiedzy historycznej i obywatelskiej,
2. Poznawania przeszłości własnej Ojczyzny, historii lokalnej i regionalnej,
3. Rozwijanie indywidualnych uzdolnień uczniów,
4. Przygotowanie uczniów do podjęcia nauki w szkołach ponadpodstawowych
5. dostrzeganie zmian w funkcjonowaniu społeczeństw i  związków pomiędzy różnymi dziedzinami życia,
6. kształtowanie postaw: patriotyzmu, tolerancji, poszanowania dla innych narodów; promowanie wartości demokratycznych i społeczeństwa obywatelskiego.

Etap szkolny i rejonowy

Wiadomości i umiejętności zgodne z podstawą programową przedmiotu historia – Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej. (Dz.U. z 24 lutego 2017 r., poz. 356):

1. Treści kształcenia z historii
   1. Przemiany trybu życia człowieka w czasach najdawniejszych.
   2. Cywilizacje Bliskiego i Dalekiego Wschodu (lokalizacja w czasie i przestrzeni).
   3. Społeczeństwo, system władzy, wierzenia i kultura starożytnego Egiptu.
   4. Państwo i religia w starożytnym Izraelu.
   5. Cywilizacja grecka (warunki i położenie geograficzne, ustrój, społeczeństwo, wierzenia, kultura).
   6. Cywilizacja rzymska (organizacja państwa i społeczeństwa, ekspansja i budowa imperium, kultura).
   7. Powstanie i rozprzestrzenienie się chrześcijaństwa.
   8. Dziedzictwo antyku (kultura materialna i duchowa).
   9. Arabowie i świat islamski (religia, podboje, kultura).
   10. Bizancjum i Kościół wschodni (położenie, organizacja państwa, prawo, kultura).
   11. Początki cywilizacji zachodniego chrześcijaństwa w Europie (państwo Franków, odrodzenie cesarstwa na zachodzie Europy, przyczyny i skutki rozłamu Kościoła w XI w, stosunki miedzy papiestwem a cesarstwem).
   12. Geneza i przebieg krucjat.
   13. Społeczeństwo średniowiecznej Europy (społeczeństwo stanowe, system lenny, rola miast i wsi oraz życie ich mieszkańców).
   14. Kultura materialna i duchowa średniowiecznej Europy (kultura rycerska i miejska, styl romański i gotycki, miejsce Kościoła i zakonów w rozwoju cywilizacyjnym, szkolnictwo i uniwersytety).
   15. Polska za pierwszych Piastów w X-XII w. (plemiona polskie, znaczenie chrztu Polski, przemiany kulturowe i cywilizacyjne, rozwój i kryzys państwa, osiągnięcia pierwszych Piastów, stosunki z sąsiadami, monarchia patrymonialna.
   16. Polska dzielnicowa i zjednoczona (skutki statutu Krzywoustego, podział państwa, problem krzyżacki i zagrożenie tatarskie, osadnictwo
       oraz lokacje miast i wsi, pozycja Kościoła, proces jednoczenia państwa polskiego – rola Władysława Łokietka, polityka wewnętrzna i zagraniczna Kazimierza Wielkiego, zmiany terytorialne).
   17. Związki Polski z Węgrami w XIV i XV wieku.
   18. Unie Polski i Litwy – w XIV i XV w. (przyczyny i skutki unii, relacje polsko-krzyżackie, monarchia stanowa a rozwój uprawnień szlachty, gospodarka i kultura).
   19. Wielkie odkrycia geograficzne (przyczyny i skutki odkryć geograficznych dla Europy i Nowego Świata, kierunki wypraw i odkryć, wielcy podróżnicy, posiadłości kolonialne Hiszpanii i Portugalii).
   20. Humanizm i odrodzenie (cechy kultury renesansowej, nowe prądy kulturowe, znaczenie druku dla rozwoju kultury europejskiej, wielkie postacie kultury renesansu i ich dzieła).
   21. Reformacja i kontrreformacja (geneza i skutki, nowe wyznania chrześcijańskie, reakcja Kościoła Katolickiego na reformację).
   22. Polska i Litwa pod rządami ostatnich Jagiellonów (polityka zagraniczna Jagiellonów, przywileje szlacheckie a rola mieszczan i chłopów, przyczyny i skutki Unii Lubelskiej, stosunki wyznaniowe, kultura i sztuka renesansu na ziemiach polskich, osiągnięcia piśmiennictwa polskiego).
   23. Pierwsi władcy elekcyjni i ich polityka.
   24. Ustrój i społeczeństwo Rzeczypospolitej Obojga Narodów (demokracja szlachecka i jej organy, artykuły henrykowskie, konfederacja warszawska, zasady wolnej elekcji, ewolucja ustroju XVI-XVII w., sytuacja gospodarcza).
   25. Kultura i sztuka baroku.
   26. Rzeczpospolita Obojga Narodów w XVII w. (wojny Rosją, Turcją i Szwecją, powstanie Bohdana Chmielnickiego, zmiany terytorialne, skutki wojen, kryzys społeczny, gospodarczy i polityczny Rzeczypospolitej w II poł. XVII w.).
   27. Formy państwa nowożytnego (monarchia absolutna i parlamentarna).
   28. Europa w dobie oświecenia (kultura, sztuka, nauka, głowni twórcy i ich dzieła, nowe idee polityczne, przemiany ustrojowe i gospodarcze w Europie).
   29. Rzeczpospolita Obojga Narodów w pierwszej połowie XVIII w. (położenie międzynarodowe, kryzys państwa i pierwsze próby reform, przemiany w gospodarce, kulturze i oświacie).
   30. Powstanie Stanów Zjednoczonych (przyczyny wojny o niepodległość, ustrój USA, miejsce Polaków w walce o niepodległość USA).
   31. Rzeczpospolita pod rządami Stanisława Augusta Poniatowskiego (pierwsze reformy, konfederacja barska, reformy Sejmu Wielkiego i Konstytucja 3 Maja, wojna w obronie konstytucji, powstanie kościuszkowskie, rozbiory – przyczyny i skutki.
   32. Rewolucja francuska (geneza i skutki, nowe idee polityczne i społeczne, charakterystyka dyktatury jakobińskiej, przemiany ustrojowe).
   33. Europa napoleońska (przemiany polityczne, społeczne, gospodarcze i terytorialne w Europie).
   34. Sprawa polska w epoce napoleońskiej (Legiony Dąbrowskiego, Księstwo Warszawskie, polityka Napoleona wobec Polaków).
   35. Europa po kongresie wiedeńskim (główne zasady polityczne i postanowienia, decyzje kongresu wobec Europy i w sprawie polskiej, Święte Przymierze, nowe idee i ich założenia).
   36. Rozwój cywilizacji przemysłowej (rewolucja przemysłowa, nowe wynalazki, przemiany społeczne i polityczne, obszary uprzemysłowienia).
   37. Wiosna Ludów w Europie.
   38. Przyczyny i skutki wojny secesyjnej w Stanach Zjednoczonych.
   39. Zjednoczenie Włoch i Niemiec.
   40. Ekspansja kolonialna w XIX w. i jej skutki.
   41. Ziemie polskie po kongresie wiedeńskim (nowy podział ziem polskich, ustrój polityczny Królestwa Polskiego, sytuacja polityczna i gospodarcza, życie kulturalne, oświata).
   42. Ziemie Polskie i społeczeństwo dawnej Rzeczypospolitej w okresie powstań narodowych (powstanie listopadowe, Wielka Emigracja, powstanie krakowskie, Wiosna Ludów na ziemiach polskich i powstanie styczniowe).
   43. Życie Polaków pod zaborami (polityka zaborców wobec ludności polskiej, postawy społeczeństwa polskiego wobec zaborców – trójlojalizm, praca organiczna, ruch spółdzielczy, obrona polskości, sytuacja gospodarcza ziem polskich, nowe idee polityczne, narodziny nowoczesnej świadomości narodowej, kultura polska przełomu XIX/XX w., wydarzenia lat 1905-1907, spór o orientacje polityczne Polaków przed 1914 r.).
   44. Europa i świat na przełomie XIX i XX w. (upowszechnienie systemu konstytucyjnego, nowe idee polityczne, przemiany cywilizacyjne i obyczajowe, rywalizacja kolonialna)
   45. I wojna światowa i jej skutki (geneza i przyczyny, przebieg działań wojennych, nowy sposób prowadzenia wojny).
   46. Rewolucja w Rosji (geneza rewolucji lutowej, przejęcie władzy przez bolszewików i początek wojny domowej).
   47. Sprawa polska w czasie I wojny światowej (orientacje polityczne Polaków, stosunek zaborców i mocarstw do sprawy polskiej, wysiłek wojskowy i zaangażowanie polityczne Polaków, formowanie pierwszych ośrodków władzy).
   48. Europa i świat po I wojnie światowej (polityczne, kulturowe i cywilizacyjne skutki wojny, porządek wersalski i funkcjonowanie Ligi Narodów, amerykański izolacjonizm, ideologia i praktyka państw totalitarnych).
   49. Odrodzenie państwa polskiego po I wojnie światowej (tworzenie centralnego ośrodka władzy państwowej, działania dyplomatyczne i walka o granice Polski 1918-1921).
   50. II Rzeczpospolita (skutki zaborów i zniszczeń I wojny światowej, przemiany systemu politycznego i ustroju Polski, polityka zagraniczna II RP).
   51. Społeczeństwo i gospodarka II Rzeczypospolitej (struktura społeczna, narodowa i wyznaniowa, wpływ wielkiego kryzysu, osiągnięcia gospodarcze, naukowe i kulturalne II RP).
   52. Geneza II wojny światowej (polityka Japonii, Włoch i Niemiec, wojna domowa w Hiszpanii, polityka ustępstw mocarstw zachodnich, pakt Ribbentrop-Mołotow.
   53. Wojna obronna Polski w 1939 r. (sytuacja międzynarodowa Polski, przebieg działań wojennych, główne bitwy i starcia).
   54. II wojna światowa (aspekty polityczne i dziania wojenne, polityka Niemiec wobec okupowanej Polski i Europy, konferencje wielkiej trójki i porządek jałtańsko-poczdamski).
   55. Polska pod okupacją niemiecką i radziecką (polityka okupantów i ich zbrodnie, konflikt polsko-ukraiński, polskie państwo podziemne i jego działalność, powstanie warszawskie).
   56. Sprawa polska w czasie II wojny światowej (działalność rządu polskiego na wychodźstwie, Polacy na frontach II wojny światowej, mocarstwa wobec sprawy polskiej).
   57. Świat po II wojnie światowej (skutki II wojny światowej i powstanie ONZ, zimna wojna, kryzysy i konflikty międzynarodowe, powstanie NRD i RFN, blok wschodni, przyczyny i skutki dekolonizacji, konflikt bliskowschodni, przemiany w Chinach, rozpad ZSRR i przemiany w bloku wschodnim, cele i powstanie Unii Europejskiej, przemiany kulturowe i społeczne).
   58. Przejęcie władzy przez komunistów w Polsce (etapy przejmowania władzy, postawy Polaków wobec nowych władz).
   59. Polska w okresie stalinowskim (przemiany ustrojowe, gospodarczo-społeczne i kulturowe, system terroru, wydarzenia 1956 r.
   60. Polska w latach 1957–1981 (system władzy w PRL, życie społeczne i kulturalne, kryzysy społeczno-polityczne w latach 1968, 1970, 1976, rola Kościoła i Jana Pawła II, powstanie opozycji politycznej w latach 1976–1980, strajki 1980 r. i ruch społeczny Solidarność).
   61. PRL w latach osiemdziesiątych XX w. (przyczyny i konsekwencje stanu wojennego, opór społeczny, geneza i przebieg obrad „okrągłego stołu”).
   62. Narodziny III Rzeczypospolitej (przemiany ustrojowe, społeczno-polityczne, gospodarcze i kulturowe w latach dziewięćdziesiątych XX w.).
   63. Miejsce Polski w świecie współczesnym (odzyskanie przez Polskę suwerenności, przystąpienie Polski do NATO i Unii Europejskiej).

2. Zakres umiejętności

Uczeń:

1. umiejscawia wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie i przestrzeni,
2. posługuje się terminologią historyczną,
3. dostrzega zmiany w życiu społecznym oraz ciągłość w rozwoju kulturowym i cywilizacyjnym,
4. wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski,
5. dostrzega w narracji historycznej warstwę informacyjną, wyjaśniającą i oceniającą,
6. wyjaśnia związki przyczynowo-skutkowe analizowanych wydarzeń, zjawisk i procesów historycznych,
7. ocenia postacie, fakty i wydarzenia historyczne.
8. opisuje sposób działania władz publicznych i innych instytucji,
9. wykorzystuje zdobytą wiedzę do rozumienia i oceny wydarzeń życia publicznego.

Eliminacje wojewódzkie:

1. Zakres wiedzy
2. Historia

Zadania konkursowe na eliminacjach wojewódzkich obejmować będą wszystkie treści obowiązujące na etapie rejonowym oraz treści dodatkowe związane z tematem przewodnim tegorocznego konkursu: Polacy na frontach II wojny światowej, a w szczególności:

1. Kampania wrześniowa 1939 r.
2. Odtworzenie wojska polskiego i walki Norwegii i we Francji w 1940 r.
3. Polacy w bitwie o Anglię.
4. Polska flota na morzach o oceanach 1939-1945.
5. Wojsko polskie w ZSRR.
6. Formacje konspiracyjne polskiego państwa podziemnego i walki na ziemiach polskich.
7. Walki Polaków na froncie wschodnim 1943-1945.
8. Walki żołnierza polskiego w Afryce i we Włoszech.
9. Polskie formacje wojskowe na froncie zachodnim 1944-1945.

Zakres umiejętności

Uczeń wykazuje się umiejętnościami sprawdzanymi na etapie rejonowym, a ponadto:

1. dokonuje analizy oraz interpretacji różnorodnych źródeł historycznych,
2. formułuje krótką wypowiedź pisemną integrując informacje pozyskane z różnych źródeł,
3. przedstawia argumenty uzasadniające własne stanowisko.

LITERATURA

Podręczniki szkolne, zestawy ćwiczeń, atlasy oraz inne materiały pomocnicze dopuszczone do użytku szkolnego przez MEN.

Na etap rejonowy dodatkowo:

1.  Snoch, Szkolny słownik terminów historycznych. Wydanie dowolne.
2. Sobańska-Bondaruk, S. Lenard, Ćwiczenia źródłowe dla gimnazjalistów. Warszawa 2002.
3. Sienkiewicz, Słownik historii Polski. Wydanie dowolne.
4. Encyklopedia szkolna. WSiP lub PWN

Na etap wojewódzki dodatkowo:

1. Encyklopedia wojskowa, Wydawnictwo Naukowe PWN i Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2007.
2. Bo wolność krzyżami się mierzy, dzieje oręża polskiego 1939-1945, red. nauk. Z. Matuszak, Warszawa 2009.
3. Chmielarz, Wojsko polskie w II wojnie światowej, Warszawa 2005.
4. Zaliwski, Polskie fronty 1918-1945. T.2, Warszawa 1997.

ZAKRES WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI WYMAGANY NA KONKURS BIOLOGICZNY DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH

 W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM W ROKU SZKOLNYM 2019/2020

Na wszystkich etapach konkursu sprawdzane będzie opanowanie wiedzy i umiejętności określonych w podstawie programowej przedmiotu biologia (II etap edukacyjny) – zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r.
w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów
z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz.U. z 24 lutego 2017 r. poz. 356).

ETAP SZKOLNY

Uczeń przystępujący do konkursu powinien wykazać się wiadomościami i umiejętnościami określonymi w nowej podstawie programowej II etap edukacyjny
(dla szkoły podstawowej) w części dotyczącej przedmiotu biologia w: 

– wymaganiach ogólnych,

– wymaganiach szczegółowych zawartych w:

1. Organizacja i chemizm życia.
2. Różnorodność życia.
3. Klasyfikacja organizmów.
4. Wirusy – bezkomórkowe formy materii.
5. Bakterie – organizmy jednokomórkowe.
6. Protisty – organizmy o różnorodnej budowie komórkowej.
7. Różnorodność i jedność roślin.
8. Grzyby – organizmy cudzożywne.

7. Różnorodność i jedność świata zwierząt.

• Organizm człowieka.

1. Homeostaza.
2. Genetyka. pkt 1), 2), 3).

ETAP REJONOWY

Uczeń przystępujący do konkursu powinien wykazać się wiadomościami i umiejętnościami określonymi w podstawie programowej II etap edukacyjny (dla szkoły podstawowej) w części dotyczącej przedmiotu biologia w: 

– wymaganiach ogólnych,

– wymaganiach szczegółowych:

1. Organizacja i chemizm życia.
2. Różnorodność życia:
3. Klasyfikacja organizmów.
4. Wirusy – bezkomórkowe formy materii.
5. Bakterie – organizmy jednokomórkowe.
6. Protisty – organizmy o różnorodnej budowie komórkowej.
7. Różnorodność i jedność roślin.
8. Grzyby – organizmy cudzożywne.
9. Różnorodność i jedność świata zwierząt.     

• Organizm człowieka.

1. Homeostaza.
2. Genetyka.

Uczeń powinien wykazać się dodatkowymi wiadomościami i umiejętnościami:

1. poszerzoną wiedzą z zakresu budowy i funkcjonowania komórki:

• rozróżnianie i porównanie  budowy komórek jądrowych (eukariotycznych): roślinnej, zwierzęcej, grzybów oraz bezjądrowej (prokariotycznej): komórki bakteryjnej,
• rozpoznawanie na schematach, rysunkach, zdjęciach i na podstawie opisu następujących elementów plazmatycznych i  nieplazmatycznych  komórek: błona komórkowa, cytoplazma, jądro komórkowe, plastydy (chloroplasty, leukoplasty, chromoplasty) mitochondrium, siateczka wewnątrzplazmatyczna (szorstka i gładka), aparat Golgiego, rybosomy, lizosomy, peroksysomy, wakuola, ściana komórkowa,
• opisywanie budowy i określanie funkcji wymienionych elementów budowy komórek na przykładzie: błony komórkowej, cytoplazmy, jądra komórkowego, chloroplastu, mitochondrium, wakuoli, ściany komórkowej,
• mechanizm i znaczenie procesów: dyfuzji prostej i osmozy zachodzących w komórkach,
• istota i przebieg plazmolizy i deplazmolizy w komórce,
• wpływ różnych roztworów substancji (hipertoniczny, hipotoniczny, izotoniczny) na komórki roślin i zwierząt,
• istota, przebieg i znaczenie mitozy i mejozy w oparciu o analizę poszczególnych faz bez szczegółowego przebiegu profazy I mejozy.

2. poszerzoną wiedzą z zakresu budowy chemicznej organizmów oraz pozyskiwania i wykorzystania energii:

• znaczenie biologiczne pierwiastków biogennych w organizmie,
• znaczenie biologiczne makroelementów w organizmie na przykładzie: sodu, potasu, chloru, wapnia, magnezu,
• rola i skutki niedoboru mikroelementów w organizmie na przykładzie: jodu, fluoru, selenu, żelaza,
• właściwości fizyczno-chemiczne i znaczenie wody dla organizmów,
• podstawowe grupy związków chemicznych występujących w żywych organizmach, budowa i znaczenie: białek, węglowodanów i lipidów; właściwości fizyczne białek – zjawisko koagulacji i denaturacji;
• przemiany materii i energii: na przykładzie uproszczonego  przebiegu  faz fotosyntezy (zależnej  i niezależnej od światła),  oddychania tlenowego i beztlenowego oraz ich znaczenie  dla organizmów żywych , ATP – pełniona funkcja w  komórce;

3. poszerzoną wiedzą z zakresu funkcjonowania organizmu człowieka, dotyczącą wydalania produktów przemiany materii z organizmu:

• budowa i funkcje narządów biorących udział w wydalaniu w organizmie człowieka (skóra, układ oddechowy, krwionośny, moczowy),
• uproszczony proces powstawania moczu, wymiany gazowej i wentylacji płuc,
• charakterystyka chorób układu moczowego, przyczyny i profilaktyka na przykładzie kamicy nerkowej, zakażeń dróg moczowych,
• znaczenie i przykłady transplantacji narządów,
• uproszczony przebieg i znaczenie dializy,

4. poszerzoną wiedzą z zakresu funkcjonowania organizmu człowieka, dotyczącą układu nerwowego:

• uproszczony sposób przewodzenia impulsu nerwowego przez synapsę,
• działanie neuroprzekaźników: acetylocholiny i dopaminy w organizmie,
• lokalizacja i rola ośrodków korowych w mózgu,
• antagonistyczne działanie układu autonomicznego współczulnego i przywspółczulnego,
• znaczenie stresu, zmiany fizjologiczne zachodzące w czynnościach organizmu obserwowane w czasie stresu,
• objawy i skutki działania  substancji psychoaktywnych, w tym dopalaczy na  organizm,
• przyczyny i skutki dla organizmu występowania wybranych chorób  układu nerwowego na przykładzie  nerwicy, depresji;

5. znajomością i umiejętnością rozpoznawania gatunków ryb; wskazywaniem elementów budowy zewnętrznej i wewnętrznej w przystosowaniu do życia w środowisku wodnym  oraz analizą  procesów  i cykli życiowych zachodzących  u ryb występujących                      w zbiornikach wodnych w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem terenu  województwa zachodniopomorskiego z wykorzystaniem zdjęć, rysunków, schematów i opisów zamieszczonych w  załącznikach: 3,4,5,6,7 Pakietu Edukacyjnego „Niebieski Korytarz Rzeki Iny”.

ETAP WOJEWÓDZKI

Uczeń powinien wykazać się wiadomościami i umiejętnościami określonymi dla etapu rejonowego konkursu oraz zawartymi w:

– wymaganiach szczegółowych podstawy programowej dla szkoły podstawowej II etap                       

   edukacyjny, biologia w punktach:

1. Ewolucja życia.

• Ekologia i ochrona środowiska.
• Zagrożenia różnorodności biologicznej.

Uczeń powinien wykazać się dodatkowymi wiadomościami i umiejętnościami:

1. poszerzona wiedzą z zakresu funkcjonowania organizmu człowieka, dotyczącą układu pokarmowego i odżywiania:

• rola składników pokarmowych w organizmie ze szczególnym uwzględnieniem białek pełno- i niepełnowartościowych, błonnika, witamin, NNKT;
• przebieg procesów trawienia składników pokarmowych i działanie enzymów trawiennych  w poszczególnych odcinkach przewodu pokarmowego: jamy ustnej, żołądka i jelita cienkiego,
• procesy wchłaniania poszczególnych produktów trawienia składników pokarmowych,
• funkcja wątroby w procesach zachodzących w przewodzie pokarmowym,
• wpływ mikrobiomu układu pokarmowego na funkcjonowanie organizmu,
• konstruowanie jadłospisów w oparciu o prawidłowe zasady odżywiania się,
• znaczenie badań diagnostycznych (gastroskopia, kolonoskopia, USG, badania krwi               i kału)w profilaktyce chorób takich jak  wrzody żołądka, rak jelita grubego oraz wskazanie zasad profilaktyki chorób układu pokarmowego wywołanych przez wirusy, bakterie,  protisty,  płazińce i nicienie;

2. poszerzoną wiedzą z zakresu genetyki:

• ogólny przebieg replikacji kwasu DNA ze szczególnym uwzględnieniem funkcji polimerazy DNA,
• analiza etapów  procesu biosyntezy białka w  komórkach eukariotycznych                                i prokariotycznych,
• rozwiązywanie krzyżówek jedno- i dwugenowych z dominacją zupełną i niezupełną oraz allelami wielokrotnymi, określanie prawdopodobieństwa wystąpienia poszczególnych genotypów i fenotypów w pokoleniach potomnych,
• występowanie zmienności u organizmów w przyrodzie: rodzaje i znaczenie,
• rodzaje mutacji genowych i chromosomowych, przykłady czynników wywołujących mutacje,
• choroby spowodowane mutacjami chromosomowymi: zespół Turnera, zespół Klinefeltera, zespół Downa, 
• sposób dziedziczenia chorób genetycznych na przykładzie: fenyloketonurii , mukowiscydozy, anemii sierpowatej, pląsawicy Huntingtona,
• praktyczne wykorzystanie współczesnej genetyki , zastosowanie metod inżynierii genetycznej-   wykorzystanie  leczniczych  białek.

Na wszystkich etapach konkursu obowiązuje znajomość doświadczeń, badań i obserwacji zalecanych w podstawie programowej  dla szkoły podstawowej w części dotyczącej przedmiotu biologia z uwzględnieniem planowania, warunków przeprowadzania obserwacji i doświadczeń, rozróżniania próby kontrolnej i badawczej, dokumentowania obserwacji i doświadczeń, a także formułowania problemów badawczych, hipotez i wniosków.

WYKAZ LITERATURY DLA UCZNIA I NAUCZYCIELA            

1. Podręczniki do biologii, zeszyty ćwiczeń do biologii dla szkoły podstawowej, zamieszczone w wykazie dopuszczonych do użytku szkolnego, przeznaczonych do kształcenia ogólnego, uwzględniające podstawę programową – Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 marca 2017 r. w sprawie dopuszczania do użytku szkolnego podręczników (Dziennik Ustaw z dnia 6 marca 2017 r. (poz. 481).
2. Campbell, Reece i inni, Biologia, Wydawnictwo REBIS, Poznań 2012.
3. Encyklopedia szkolna. Biologia, Wydawnictwo WSiP, Warszawa 2005.
4. Sendecka, E. Szedzianis, Vademecum. Egzamin gimnazjalny, Wydawnictwo Operon, Gdynia, wydania od roku 2012.
5. Atlas anatomiczny. Tajemnice ciała, Wydawnictwo Nowa Era, Warszawa 2012.
6. Vigue-Martin Atlas budowy ludzkiego ciała Wydawnictwo Olesiejuk, Ożarów Mazowiecki 2012.
7. Z. Traczyk, Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2006.
8. Wybrane artykuły z czasopisma Wiedza i Życie, rok 2019, wersja papierowa, sierpień 2019, nr 8, dział: Zdrowie i 
9. Pakiet Edukacyjny „Niebieski Korytarz Rzeki Iny”: http://zcdn.edu.pl/wp-content/uploads/2016/06/karty-pracy-zalaczniki.pdf
10. Michajlik, W. Ramotowski, Anatomia i Fizjologia Człowieka, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 1994.
11. Salomon, Berg, Martin, Biologia, Wydawnictwo Multico, Warszawa
12. Mizerski, B. Bednarczuk, I. Mizerska, R. Mizerski, Małe tablice biologia klasa
    VII i VIII gimnazjum, liceum, technikum, Wydawnictwo Adamantan, Warszawa 2017.

W przypadku pojawienia się rozbieżności w sposobie przedstawienia określonego zagadnienia na potrzeby Konkursu Biologicznego, jako obowiązujące przyjmuje się treści zawarte w opracowaniu: Salomon, Berg, Martin, Biologia, Wydawnictwo Multico, Warszawa 2019; A Michajlik, W. Ramotowski, Anatomia i fizjologia człowieka, Wydawnictw Lekarskie PZWL 1994 r.

ZAKRES WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI WYMAGANY NA KONKURS WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM W ROKU SZKOLNYM 2019-2020

Cele konkursu:

1. wyłanianie i promowanie młodzieży o ponadprzeciętnej wiedzy i umiejętnościach,
2. rozwijanie indywidualnych uzdolnień uczniów,
3. przygotowanie uczniów do podjęcia nauki w szkołach średnich,
4. popularyzowanie wiedzy obywatelskiej, zachęcanie do poznawania reguł funkcjonowania współczesnego społeczeństwa,
5. dostrzeganie zmian społecznych i  związków pomiędzy różnymi dziedzinami życia,
6. kształtowanie umiejętności posługiwania się zdobytą wiedzą do rozumienia problemów współczesnego świata,
7. kształtowanie postaw: patriotyzmu, tolerancji, poszanowania dla innych narodów; promowanie wartości demokratycznych i społeczeństwa obywatelskiego.

Etap rejonowy

Wiadomości i umiejętności zgodne z podstawą programową przedmiotów historia i wiedza
o społeczeństwie – rozporządzenie MEN z 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej. (Dziennik Ustaw z dnia 24 lutego 2017 r. poz. 356)

Treści kształcenia z wiedzy o społeczeństwie:

1. Społeczna natura człowieka.
2. Rodzina.
3. Szkoła i edukacja.
4. Prawa człowieka.
5. Nieletni wobec prawa.
6. Społeczność lokalna.
7. Społeczność regionalna.
8. Wspólnoty narodowe/etniczne i ojczyzna.
9. Udział obywateli w życiu publicznym – społeczeństwo obywatelskie.
10. Środki masowego przekazu.
11. Demokracja w Rzeczypospolitej Polskiej
12. Sprawy międzynarodowe.

2. Zakres umiejętności

Uczeń:

1. znajduje informacje na temat życia społecznego, w tym publicznego, wykorzystuje informacje do tworzenia własnej wypowiedzi na temat wydarzeń z życia społecznego, w tym publicznego,
2. umiejscawia wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie i przestrzeni,
3. posługuje się terminologią z zakresu wiedzy o społeczeństwie,
4. dostrzega zmiany w życiu społecznym oraz ciągłość w rozwoju kulturowym i cywilizacyjnym,
5. wyjaśnia podstawowe prawidłowości życia społecznego, w tym funkcjonowania grup społecznych oraz społeczności lokalnej i regionalnej oraz wspólnoty etnicznej i państwowej,
6. wyjaśnia związki przyczynowo-skutkowe analizowanych wydarzeń, zjawisk i procesów,
7. uzasadnia znaczenie procedur demokratycznych i stosuje je w życiu szkoły oraz grup, w których uczestniczy,
8. wykorzystuje swoją wiedzę o zasadach demokracji i ustroju Polski do rozumienia i oceny wydarzeń życia publicznego,
9. rozpoznaje przypadki łamania praw w swoim otoczeniu, argumentuje zasadność postaw obywatelskich – m.in. odpowiedzialności, troski o dobro wspólne i tolerancji.
10. ocenia postacie, fakty i wydarzenia współczesnego świata,

Eliminacje wojewódzkie:

1. Zakres wiedzy
2. Wiedza o społeczeństwie

Zadania konkursowe na eliminacjach wojewódzkich obejmować będą wszystkie treści
obowiązujące na etapie rejonowym oraz treści dodatkowe związane z tematem przewodnim
konkursu: DEMOKRACJA, a w szczególności:

1. Demokracja – zasady i procedury.
2. Zasady (cechy) państwa demokratycznego.
3. Fundamentalne wartości współczesnej demokracji.
4. Współczesna demokracja w Polsce i na świecie.
5. Samorząd terytorialny i jego znaczenie.
6. Zagrożenia dla demokracji we współczesnym świecie.

Uczeń wykazuje się umiejętnościami sprawdzanymi na etapie rejonowym, a ponadto:

1. dokonuje analizy oraz interpretacji różnorodnych źródeł,
2. formułuje krótką wypowiedź pisemną integrując informacje pozyskane z różnych źródeł,
3. przedstawia argumenty uzasadniające własne stanowisko.

LITERATURA

Podręczniki szkolne, zestawy ćwiczeń, atlasy oraz inne materiały pomocnicze dopuszczone do użytku szkolnego przez MEN.

Na etap rejonowy dodatkowo:

1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej,
2. Korytko A., Letko P., Mierzwa E., Terminy z wiedzy o społeczeństwie, Warszawa 2000.

Na etap wojewódzki dodatkowo:

1. Gacka-Asiewicz A., Podstawy prawa i wiedzy o społeczeństwie w pigułce, Warszawa 2016
2. Kozłowski P., Szukanie demokracji, Warszawa 2001.
3. Król M., Słownik demokracji, Warszawa 1999.
4. Król M., Słownik demokracji samorządowej, Warszawa 2016.
5. Dudek A., Historia polityczna Polski 1989-2015, Wydawnictwo Znak, Kraków 2016.

ZAKRES WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI WYMAGANY NA KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH

W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM W ROKU SZKOLNYM 2019/2020

1. Zakres treści

   1. etap szkolny

Zadania oparte będą na treściach nauczania podstawy programowej dla przedmiotu chemia w szkole podstawowej (rozporządzenie MEN z dnia 14 lutego 2017 r. – Dz.U. 2017 poz. 356), od punku I. do VII. 2) włącznie.

1. 2. etap rejonowy

Zadania oparte będą na treściach nauczania podstawy programowej dla przedmiotu chemia w szkole podstawowej (rozporządzenie MEN z dnia 14 lutego 2017 r. – Dz.U. 2017 poz. 356), od punku I. do VIII. włącznie.

Zadania zawierać będą także dodatkowo:

1. 1. • obliczanie średniej masy atomowej pierwiastków,

      • zachowanie metali względem wody oraz roztworów kwasów i soli, porównanie aktywności metali (na podstawie interpretacji szeregu aktywności metali),

      • obliczenia związane z ilościową interpretacją równań reakcji chemicznych,

      • pojęcie pH roztworu,

      • zapisywanie wzorów sumarycznych oraz równań reakcji otrzymywania soli amonowych,

      • nazywanie oraz zapisywanie wzorów półstrukturalnych (grupowych), węglowodorów z uwzględnieniem izomerii (z wyłączeniem izomerii optycznej) do 6 atomów węgla w cząsteczce,

      • zapisywanie równań reakcji spalania alkanów, alkenów i alkinów,

      • zapisywanie wzorów półstrukturalnych (grupowych) i nazw polimerów (polietylen, polipropylen, polichlorek winylu) oraz zapisywanie równań reakcji otrzymywania i zastosowanie tych polimerów.

   2. etap wojewódzki

Zadania oparte będą na treściach nauczania podstawy programowej dla przedmiotu chemia w szkole podstawowej (rozporządzenie MEN z dnia 14 lutego 2017 r. – Dz.U. 2017 poz. 356).

Zadania zawierać będą także treści podane dla etapu rejonowego oraz dodatkowo:

1. 1. • zapisywanie konfiguracji elektronowej (powłokowej) dla atomów pierwiastków o liczbie atomowej od 1 do 20 oraz dla jonów prostych tych pierwiastków,

      • pojęcie promieniotwórczości naturalnej, okresu połowicznego rozpadu,

      • pojęcie mola, masy molowej, objętości molowej gazów w warunkach normalnych oraz umiejętność ich obliczania,

      • reakcje otrzymywania soli (kwas + tlenek metalu, kwas + metal, wodorotlenek + tlenek niemetalu, tlenek metalu + tlenek niemetalu, metal + niemetal) w formie cząsteczkowej oraz jonowej;

      • reakcja substytucji alkanów i addycji alkenów i alkinów (zachowanie węglowodorów wobec wodoru, wody i fluorowców),

      • określanie typów reakcji chemicznych charakterystycznych dla chemii organicznej: substytucja, addycja, eliminacja, polimeryzacja,

• właściwości chemiczne glukozy (reakcja utleniania) i estrów (hydroliza kwasowa i zasadowa).

1. Umiejętności

Umiejętności dotyczą obu etapów konkursu, odpowiednio dla treści określonych dla etapu rejonowego oraz wojewódzkiego.

1. 1. • czytanie tekstu ze zrozumieniem i wyciąganie prawidłowych wniosków,

      • odczytywanie i wykorzystywanie informacji zawartych w układzie okresowym, tabeli rozpuszczalności oraz innych tabelach, wykresach, schematach,

      • analizowanie przedstawionych problemów i wyciąganie prawidłowych wniosków,

      • określanie rodzaju wiązania na podstawie wzoru związku chemicznego oraz określanie i wyjaśnianie właściwości substancji wynikających z ich budowy,

      • zapisywanie wzorów sumarycznych oraz strukturalnych lub półstrukturalnych związków nieorganicznych i organicznych,

      • posługiwanie się poprawną nomenklaturą i symboliką chemiczną w odniesieniu do: pierwiastków (o liczbie atomowej od 1 do 20 oraz Fe, Cu, Zn, Pb, Br) i ich połączeń z tlenem, wodorem, siarką, fluorowcami oraz do wodorotlenków, kwasów organicznych i nieorganicznych, soli, węglowodorów, fluorowcopochodnych, alkoholi, estrów, aminokwasów, cukrów,

      • zapisywanie równań reakcji chemicznych otrzymywania tlenków (dla pierwiastków o liczbie atomowej od 1 do 20 oraz Fe, Cu, Zn, Pb, Br), oraz najbardziej charakterystycznych dla tlenków tych pierwiastków, kwasów organicznych i nieorganicznych, wodorotlenków, soli, węglowodorów, alkoholi, estrów, aminokwasów,

      • wykorzystywanie reakcji jonowych do planowania otrzymywania związków chemicznych oraz do identyfikacji jonów,

      • zapisywanie równań reakcji w formie jonowej pełnej oraz skróconej,

      • określanie przemian chemicznych ze względu na: typ procesu (reakcje syntezy, analizy, wymiany oraz substytucji, addycji, eliminacji, polimeryzacji dla związków organicznych), rodzaj reagentów (reakcje cząsteczkowe i jonowe), oraz efekty energetyczne (reakcje egzo- i endoenergetyczne),

      • interpretacja jakościowa i ilościowa równań reakcji chemicznych,

      • wykorzystanie posiadanej wiedzy do projektowania doświadczeń chemicznych oraz opisywania słowami lub za pomocą rysunku (schematu) przebiegu doświadczeń, formułowania obserwacji i wniosków dotyczących ich przebiegu,

      • przewidywanie efektów reakcji chemicznych zachodzących między wybranymi substancjami chemicznymi,

      • przewidywanie i planowanie sposobów identyfikacji pierwiastków, tlenków, wodorotlenków, kwasów organicznych i nieorganicznych, soli, węglowodorów, alkoholi monohydroksylowych, estrów, cukrów, białek,

      • rozumienie pojęć szereg homologiczny, homolog, umiejętność rozróżnienia homologu od izomeru,

      • rozwiązywanie zadań rachunkowych (przedstawianie toku rozumowania), związanych z: liczbą cząstek elementarnych w atomie, masą atomu, masą cząsteczki, masą atomową, masą cząsteczkową, średnią masą atomową pierwiastka, składem izotopowym pierwiastków, prawem stałości składu i prawem zachowania masy, składem związków chemicznych i mieszanin, stechiometrią równań reakcji dotyczącą związków organicznych i nieorganicznych, molem i masą molową, objętością molową gazów w warunkach normalnych, stężeniem procentowym, rozpuszczalnością ciał stałych i gazów w wodzie,

      • wykorzystywanie poznanych praw chemicznych do interpretacji równań reakcji chemicznych oraz do rozwiązywania zadań problemowych i rachunkowych,

      • określanie zagrożeń dla człowieka i środowiska spowodowanych niewłaściwym wykorzystaniem związków organicznych i nieorganicznych (wymienionych powyżej).

Wykaz literatury

Podręczniki, zeszyty ćwiczeń, zbiory testów, zbiory zadań dla uczniów szkoły podstawowej oraz gimnazjów, które zostały dopuszczone przez MEN oraz

• Zadania z chemii znajdujące się w arkuszach egzaminu gimnazjalnego części matematyczno-przyrodniczej lub przyrodniczej;

• Gabriela Ciszak, Renata Mikołajczyk „Zbiór zadań z chemii dla uczniów gimnazjum 1-3”, Warszawa 2005, Nowa Era;

• Andrzej Reych: „Chemia dla gimnazjum. Zbiór zadań”, Wydawnictwo Żak 2010

• Waldemar Tejchman: „Zbiór prostych zadań z chemii dla uczniów gimnazjum”, Wydawnictwo ZamKor 2011

• Andrzej Reych „Chemia. Zbiór zadań dla uczniów liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum”, Warszawa 2003, Wydawnictwo Edukacyjne Zofii Dobkowskiej „Żak”;

• Teresa Kulawik, Maria Litwin, Szarotta Styka-Wlazło, Chemia w zadaniach i przykładach dla klasy 7 i 8 szkoły podstawowej, Chemia Nowej Ery, Warszawa Nowa Era 2017;

• Krzysztof Pazdro, Maria Koszmider: „ABC chemii. Zbiór zadań dla gimnazjalistów” Warszawa, Oficyna Edukacyjna Krzysztof Pazdro 2010

 ZAKRES WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI WYMAGANY NA KONKURSIE GEOGRAFICZNYM DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM W ROKU SZKOLNYM 2019/2020

Zakres wiedzy wymagany od uczestników na etapie szkolnym

Od uczestników konkursu na tym etapie wymagany jest zakres wiedzy i umiejętności wymienionych w podstawie programowej z geografii dla szkoły podstawowej opublikowanej w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z  dnia 14 lutego 2017r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej (…) – Dz. U. 2017, poz.356 ze zm.

Zakres wiedzy wymagany od uczestników na etapie rejonowym i wojewódzkim[1]

1. Lądy i oceany na Ziemi:

– rozmieszczenie lądów i oceanów,

– kontynenty i oceany oraz ich położenie na mapie świata,

– pierwsze wyprawy geograficzne.

– wielkie formy ukształtowania powierzchni Ziemi i akweny morskie na trasach pierwszych wypraw geograficznych.

1. Mapa, jako źródło informacji geograficznej

            – stosowanie legendy do odczytywania informacji,

            – znaki na mapie,

            – posługiwanie się skalą mapy,

– czytanie treści mapy,

– rozpoznawanie na mapie składników krajobrazu Polski,

– rodzaje map: ogólnogeograficzne, krajobrazowe i turystyczne.

• Astronomiczne podstawy geografii:

– Ziemia w Układzie Słonecznym,

– kształt i rozmiary Ziemi,

– bieguny, równik, południk zerowy i 180°, półkule, zwrotniki i koła podbiegunowe na mapie,

– ruchy Ziemi i ich następstwa,

– rachuba czasu na Ziemi (czas słoneczny, czas strefowy, strefy czasowe, granica zmiany daty, czas urzędowy, kalendarz),

– wysokość Słońca w różnych porach dnia i roku,

– zmiany oświetlenia Ziemi i długości trwania dnia i nocy w różnych szerokościach geograficznych i porach roku,

– strefy oświetlenia Ziemi,

– związek między ruchem obiegowym Ziemi a strefami jej oświetlenia oraz strefowym zróżnicowaniem klimatu i krajobrazów na Ziemi.

– siatka geograficzna, siatka kartograficzna,

– współrzędne geograficzne: szerokość i długość geograficzna,

– położenie matematyczno-geograficzne punktów i obszarów,

– położenie punktów i obszarów na mapach w różnych skalach na podstawie współrzędnych geograficznych,

– rozciągłość południkowa i równoleżnikowa,

1. Środowisko przyrodnicze Polski:

– położenie fizycznogeograficzne Polski,

– wpływ ruchów górotwórczych i zlodowaceń na rzeźbę Europy i Polski,

– położenie krain geograficznych na mapie Polski,

– główne cechy krajobrazów Polski oraz ich zróżnicowanie,

– krajobrazy Polski w opisach oraz na ilustracjach,

– podstawowe zależności między składnikami poznawanych krajobrazów,

– najważniejsze obiekty dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego Polski oraz ich położenie na mapie,

– pozytywne i negatywne zmiany w krajobrazach powstałe w wyniku działalności człowieka,

– przebieg granic Polski (w tym morskich wód wewnętrznych),

– konsekwencje rozciągłości południkowej i równoleżnikowej obszaru Polski,

– ruchy górotwórcze i zlodowacenia oraz ich wpływ na rzeźbę Polski,

– główne czynniki kształtujące klimat Polski,

– elementy klimatu Polski oraz długość okresu wegetacyjnego,

– przejściowość klimatu Polski,

– główne rzeki Polski i ich systemy,

– walory przyrodnicze Wisły i Odry,

– środowisko przyrodnicze Morza Bałtyckiego oraz przyczyny degradacji jego wód,

– główne typy gleb w Polsce, ich rozmieszczenie na mapie Polski oraz ocena przydatności rolniczej,

– lasy w Polsce i ich rodzaje,

– zróżnicowanie przestrzenne wskaźnika lesistości Polski,

– rozmieszczenie głównych surowców mineralnych Polski oraz ich znaczenie gospodarcze,

– formy ochrony przyrody w Polsce,

– położenie parków narodowych na mapie Polski oraz parków krajobrazowych i unikalnych rezerwatów oraz pomników przyrody w województwie zachodniopomorskim,

– dominujące cechy środowiska przyrodniczego województwa zachodniopomorskiego (środowisko przyrodnicze).

1. Geografia społeczno-ekonomiczna Polski:

– podział administracyjny Polski,

– rozmieszczenie ludności Polski i zróżnicowanie gęstości zaludnienia,

– zmiany liczby ludności Polski i Europy po 1945 r.,

– struktura demograficzna Polski (wiekowa, płci, narodowościowa, etniczna, wyznaniowa, wykształcenia, zatrudnienia, bezrobocia),

– zmiany w przyroście naturalnym i rzeczywistym ludności w Polsce,

– migracje Polaków oraz ich przyczyny i skutki,

– przyczyny i skutki bezrobocia w Polsce,

– urbanizacja w Polsce oraz zróżnicowanie polskich miast,

– zajęcia, tradycje rodzinne i zwyczaje mieszkańców wybranych krain geograficznych Polski,

– sektory gospodarki Polski,

– warunki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa w Polsce,

– przestrzenne zróżnicowanie głównych upraw i chowu zwierząt w Polsce,

– zmiany struktury przemysłu Polski,

– przemysł wydobywczy w Polsce,

– wpływ warunków przyrodniczych (zasobów surowców mineralnych, wiatru, wód i usłonecznienia) i pozaprzyrodniczych na energetykę,

– rodzaje usług w Polsce,

– znaczenie transportu i łączności, dla jakości życia mieszkańców i rozwoju gospodarczego naszego kraju,

– wpływ sposobu zagospodarowania dorzecza na występowanie powodzi,

– gospodarka morska w Polsce,

– atrakcyjność turystyczna Polski – obiekty z Listy Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości i ich położenie na mapie Polski,

– kulturowe walory województwa zachodniopomorskiego,

– główne obiekty charakterystyczne i decydujące o atrakcyjności województwa zachodniopomorskiego,

– osiągnięcia Polaków w różnych dziedzinach życia społeczno-gospodarczego oraz sukcesy polskich przedsiębiorstw na arenie międzynarodowej.

1. Geografia Europy:

– położenie i przebieg granic oraz linii brzegowej Europy,

– podział polityczny Europy oraz rola Unii Europejskiej w przemianach społecznych i gospodarczych kontynentu,

– cechy ukształtowania powierzchni Europy,

– zjawiska występujące na granicach płyt litosfery (wulkanizm i trzęsienia ziemi)

– zróżnicowanie klimatyczne Europy oraz czynniki, które o nim decydują,

– zróżnicowanie ludności oraz starzenie się społeczeństw,

– przyczyny i konsekwencje zróżnicowania demograficznego ludności Europy,

– społeczno-ekonomiczne i kulturowe konsekwencje migracji na obszarze Europy,

– największe europejskie metropolie,

– cechy rolnictwa Danii i Węgier,

– znaczenie nowoczesnego przemysłu, rolnictwa i usług w gospodarce na przykładzie Francji,

– zróżnicowanie źródeł energii w krajach europejskich,

– turystyka w Europie Południowej.

– przemiany w strukturze przemysłu w Niemczech,

– dziedzictwo kulturowe Litwy i Białorusi,

– środowisko przyrodnicze i atrakcje turystyczne Czech i Słowacji,

– problemy polityczne, społeczne i gospodarcze Ukrainy,

– zróżnicowanie przyrodnicze i społeczno-gospodarcze Rosji.

VII. Krajobrazy świata:

– krajobrazy wilgotnego lasu równikowego i lasu strefy umiarkowanej, sawanny i stepu, pustyni gorącej i lodowej, tajgi i tundry, śródziemnomorski, wysokogórski Himalajów,

– strefowość i piętrowość klimatyczno-roślinna na świecie,

– położenie poznawanych typów krajobrazów na mapie świata,

– główne cechy i krajobrazów świata w opisach i na ilustracjach,

– rośliny i zwierzęta typowe dla poznawanych krajobrazów,

– współzależności między składnikami poznawanych krajobrazów i warunkami życia człowieka,

– zależności między położeniem wybranych krajobrazów na kuli ziemskiej, warunkami klimatycznymi i głównymi cechami krajobrazów,

– wartość i przebieg temperatury powietrza oraz rozkład opadów atmosferycznych na podstawie klimatogramów i map klimatycznych.

• Geografia regionalna:

– Azja, jako kontynent kontrastów geograficznych,

– pacyficzny „pierścień ognia”,

– związki między przebiegiem granic płyt litosfery a występowaniem rowów tektonicznych, wulkanów, trzęsień ziemi i tsunami

– klimat monsunowy w Azji Południowo-Wschodniej i jego związek z rytmem upraw oraz „kulturą ryżu”,

– Japonia – gospodarka na tle warunków przyrodniczych i społeczno-kulturowych,

– Chiny – rozmieszczenie ludności, problemy demograficzne oraz znaczenie w gospodarce światowej,

– Indie krajem wielkich możliwości rozwojowych oraz kontrastów społecznych i gospodarczych,

– Bliski Wschód – kultura regionu, ropa naftowa, obszary konfliktów zbrojnych,

– położenie Afryki i jego wpływ na cyrkulację powietrza i rozmieszczenie opadów atmosferycznych,

– strefowość klimatyczno-roślinno-glebowa Afryki,

– przyczyny pustynnienia oraz warunki gospodarowania człowieka w strefie Sahelu,

– rozwój turystyki w Kenii,

– rolnictwo żarowo-odłogowe i nowoczesne plantacje w Afryce Zachodniej,

– przyczyny i skutki niedożywienia ludności Afryki na przykładzie Etiopii,

– tradycyjna i nowoczesna gospodarka w Afryce,

– rozciągłość południkowa i ukształtowanie powierzchni Ameryki,

– podział Ameryki,

– północna granica upraw i lasów w Kanadzie,

– cyklony i powodzie w Ameryce Północnej,

– problemy zagospodarowania Amazonii oraz ekologiczne skutki jej wylesiania,

– sytuacja rdzennej ludności Ameryki,

– cechy megalopolis w Ameryce Północnej,

– przyczyny powstawania slumsów w wielkich miastach,

– Dolina Krzemowa, jako przykład technopolii,

– rola Stanów Zjednoczonych w gospodarce światowej,

– środowisko przyrodnicze Australii i Oceanii,

– rozmieszczenie ludności i gospodarka Australii,

– położenie i środowisko przyrodnicze Antarktydy i Arktyki,

– badania naukowe prowadzone w Arktyce i Antarktyce – Traktat Antarktyczny,

– osiągniecia polskich badaczy obszarów okołobiegunowych.

1. Znajomość mapy:

– mapa fizyczna świata,

– mapa fizyczna Europy,

– mapa fizyczna Polski,

– mapa fizyczna i podział administracyjny województwa zachodniopomorskiego,

– podział polityczny świata,

– podział polityczny Europy,

– podział administracyjny Polski.

 Uczestnik konkursu

1. odczytuje, interpretuje, analizuje i przetwarza informacje zapisane w postaci map, tekstów, rysunku poziomicowego, wykresów, tabel, fotografii, modeli, schematów, diagramów, klimatogramów, profili glebowych i geologicznych, danych statystycznych,
2. wykorzystuje wiedzę geograficzną, mapy i inne źródła informacji do wykonywania obliczeń (np. odległości, powierzchni, skali, wysokości względnej i bezwzględnej, rachuby czasu, wysokości Słońca podczas górowania, szerokości i długości geograficznej, amplitudy temperatur, współrzędnych geograficznych, mierników demograficznych, wskaźników gospodarczych),
3. posługuje się właściwymi terminami, definicjami, pojęciami w celu opisywania
   i wyjaśniania zjawisk i procesów zachodzących w środowisku geograficznym,
4. identyfikuje związki i współzależności między elementami środowiska przyrodniczego i społeczno-gospodarczego oraz zależności w środowisku geograficznym w skali lokalnej, regionalnej i globalnej,
5. rozumie relacje przestrzenne przyroda-człowiek i wyjaśnia zróżnicowanie przestrzenne warunków środowiska przyrodniczego oraz życia i różnych form działalności człowieka,
6. wyjaśnia, ocenia przebieg i konsekwencje zjawisk i procesów przyrodniczych oraz społeczno-gospodarczych,
7. lokalizuje na różnych rodzajach map obiekty geograficzne na świecie i w Polsce;
8. integruje, w rozwiązywaniu zadań, wiedzę przyrodniczą z wiedzą społeczno-ekonomiczną i humanistyczną.

Wykaz literatury stanowiącej pomoc dla nauczyciela i ucznia:

• Angiel J., Kaszowski L., Geografia fizyczna. Słowniczek ucznia, WSiP, Warszawa (wyd.dowolne);
• Domachowski R., Młynarczyk G., Geografia – zadania na mapach konturowych
  i topograficznych, Demart, Warszawa 2001;
• Flis J., Szkolny słownik geograficzny, WSiP, Warszawa (wyd. dowolne);
• Kondracki J., Geografia fizyczna Polski, PWN, Warszawa (wyd. dowolne);
• Świat w liczbach, WSiP, Warszawa (wyd. nie starsze niż z 2014);
• Mały Rocznik Statystyczny Polski 2018, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2018,
• podręczniki, ćwiczenia, atlasy i mapy zatwierdzone przez ministra właściwego
  do spraw oświaty i wychowania.

[1] zakres wiedzy zapisany kursywą obejmuje dodatkowe treści wymagane na etapie wojewódzkim.

ZAKRES WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI WYMAGANY NA KONKURS FIZYCZNY DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH

W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM W ROKU SZKOLNYM 2019/2020

1. ETAP SZKOLNY

Od uczestników konkursu na tym etapie wymagany jest zakres wiedzy i umiejętności wymienionych w podstawie programowej fizyki dla szkoły podstawowej – Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. Dz. U. z 24 lutego 2017 r., poz. 356.

1. ETAP REJONOWY
2. Zakres treści

Od uczestników konkursu wymagamy wiedzy i rozumienia pojęć, wielkości fizycznych, praw i zasad fizycznych dotyczących następujących zagadnień:

1. Ruch, droga, prędkość i przyspieszenie, ruch jednostajny, ruch jednostajnie przyspieszony
   i opóźniony.
2. Bezwładność, siły i zasady dynamiki, równowaga mechaniczna, spadek swobodny ciał.
3. Gęstość, ciśnienie, prawo Pascala, naczynia połączone, prawo Archimedesa, napięcie powierzchniowe.
4. Energia kinetyczna i potencjalna, przemiany energii mechanicznej, zasada zachowania energii mechanicznej, praca, moc.
5. Ruch drgający, amplituda, okres i częstotliwość drgań, ruch wahadła matematycznego i ciężarka na sprężynie, fale mechaniczne, prędkość, częstotliwość i długość fali, dźwięki.
6. Budowa mikroskopowa ciał stałych, cieczy i gazów, cieplny przekaz energii, ciepło właściwe, energia wewnętrzna, zjawisko konwekcji i przewodzenia ciepła, Przewodniki i izolatory cieplne.
7. Topnienie, krzepnięcie, parowanie, wrzenie, skraplanie, sublimacja, resublimacja.
8. Ładunki elektryczne, zasada zachowania ładunku elektrycznego, elektryzowanie ciał, oddziaływanie ciał naelektryzowanych.
9. Stały prąd elektryczny, napięcie, natężenie prądu, prawo Ohma, obwody elektryczne prądu stałego, energia prądu elektrycznego i jednostki – kilowatogodziny, dżule, moc prądu elektrycznego. Bezpieczne korzystanie z energii elektrycznej.
10. Zakres umiejętności

Od uczestników konkursu wymagamy uniwersalnych umiejętności umożliwiających wykorzystanie wiedzy fizycznej i astronomicznej do rozwiązywania różnego rodzaju zadań oraz problemów przyrodniczych występujących w technice oraz w życiu codziennym:

1. rozpoznawanie i rozróżnianie zjawisk fizycznych,
2. rozróżnianie pojęć i wielkości fizycznych,
3. operowanie jednostkami wielkości fizycznych,
4. orientowanie się w skali zjawisk i wartości wielkości fizycznych,
5. umiejętność opisu, analizy przyczyn i przewidywania przebiegu zjawisk fizycznych,
6. rozpoznawanie przyrządów i określanie ich budowy, zasady działania i przeznaczenia,
7. posługiwanie się pojęciem – niepewność pomiaru, ustalanie i zapis wyniku pomiaru z uwzględnieniem informacji o niepewności,
8. opisywanie zjawisk fizycznych za pomocą wzorów lub równań,
9. umiejętność wykonywania działań na liczbach, symbolach, równaniach,
10. umiejętność interpretowania wzorów fizycznych,
11. umiejętność odczytywania oraz interpretowania danych z tabel i z wykresów zależności między wielkościami fizycznymi,
12. umiejętność analizy i tworzenia schematu bądź rysunku.

• ETAP – WOJEWÓDZKI

1. Zakres treści

Wymagany jest zakres jak w etapie rejonowym a ponadto:

1. Przemieszczenie, pęd, zasada zachowania pędu, zjawisko odrzutu. Maszyny proste. Tarcie, opory ruchu.
2. I zasada termodynamiki (jakościowo). Ciepło przemian fazowych. Ciepło spalania.
3. Zjawisko magnetyzmu i jego zastosowania, oddziaływanie magnetyczne na przewodnik z prądem elektrycznym. Silnik elektryczny prądu stałego.
4. Sprawność urządzeń: cieplnych, mechanicznych i elektrycznych.
5. Fale elektromagnetyczne i ich zastosowania.
6. Rozchodzenie się, odbicie, rozproszenie i załamanie światła.
7. Obrazy w soczewkach i zwierciadłach sferycznych. Zdolność skupiająca. Powiększenie.
8. Rozszczepienie światła, barwy, pryzmat.
9. Układ Słoneczny – podstawowe zagadnienia oraz dane dotyczące jego budowy i eksploracji.
10. Zakres umiejętności

Wymagany jest zakres jak w etapie rejonowym a ponadto:

1. umiejętność rysowania prostych wykresów zależności fizycznych,
2. umiejętność projektowania doświadczeń, opisywania ich przebiegu i analizowania wyników,
3. umiejętność odczytywania, analizowania i wykorzystywania tekstów popularnonaukowych,
4. umiejętność wykorzystywania wiedzy i umiejętności fizycznych do rozwiązywania praktycznych problemów związanych z życiem codziennym, techniką i środowiskiem naturalnym,
5. umiejętność rozpoznawania podstawowych cech, etapów i zasad badań naukowych.

Uwaga!

1. Wymagania konkursowe, na wszystkich etapach, obejmują także treści oraz umiejętności o charakterze fizycznym wymienione w podstawie programowej przedmiotu przyroda ze szkoły podstawowej.
2. Autorzy zastrzegają sobie możliwość używania wzorów fizycznych wykraczających poza podstawę programową fizyki w szkole podstawowej, pod warunkiem ich opisania w treści zadań i problemów fizycznych (dotyczy etapu rejonowego i wojewódzkiego).

Literatura podstawowa (dla wszystkich etapów)

• Podstawa programowa przedmiotu fizyka dla szkoły podstawowej.
• Podręczniki szkolne, zeszyty ćwiczeń, zbiory zadań, multimedia oraz inne materiały pomocnicze dopuszczone do użytku szkolnego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej dla fizyki w szkole podstawowej.

Literatura dodatkowa, zalecana

1. Encyklopedia szkolna. Fizyka z astronomią. Warszawa, WSiP 2002.
2. Gębura A., Gębura K.: Tablice WSiP. Matematyka. Fizyka i astronomia. Warszawa, WSiP 2004.
3. Hewitt P. G.: Fizyka wokół nas. Warszawa, PWN 1998 i późniejsze wydania
4. Pople S., Whitehead P.: Vademecum ucznia. Fizyka. Warszawa, Delta W-Z 1998.
5. Rafalski J.: Jerzy Rafalski opowiada o planetach, Warszawa, Multico 2016.
6. Zbiory zadań i konkursów dla gimnazjalistów z przedłożonych powyżej zakresów treści i umiejętności.
7. Zadania z poprzedniego konkursu z fizyki dla uczniów szkół podstawowych województwa zachodniopomorskiego.